معرفی نام ابزارهای کشیدن دندان ، مراحل و فیلم خارج سازی دندان، عوارض و مراقبت های پس از آن
احتمالا از نظر شما هم سخت ترین و اضطراب آورترین کار در دندانپزشکی، کشیدن دندان می باشد. حتی ممکن است خاطره ناخوشی از جلسه خارج کردن دندان خود در مطب دندانپزشکی داشته باشید. با ما تا آخر این مقاله همراه باشید تا بتوانیم حس ناخوشایند شما را در مورد این درمان تغییر دهیم.
در ادامه خواهید خواند (برای مشاهده سریع هر عوان میتوانید روی آن کلیک کنید.):
کشیدن دندان و دلایل آن
چرا دندان باید کشیده شود؟ برای کشیدن دندان دلایل مختلفی ممکن است وجود داشته باشد: در اغلب موارد، دلیل اصلی کشیده شدن دندان، تخریب و پوسیدگی بیش از حد آن و غیرقابل نگه داری بودن با درمان های دندانپزشکی می باشد.
از جمله دلایل دیگر کشیدن دندان می توان به ایجاد فضا در فک جهت درمان های ارتودنسی، نهفتگی دندان (اکثرا دندان عقل)، شکستگی دندان، وجود دندان در محل شکستگی استخوان فک و… اشاره کرد.
در این موارد دندانپزشک پس از معاینه دندان، تشخیص لزوم کشیدن دندان و بررسی رادیوگرافی های لازم، اقدام به خارج کردن دندان یا اکسترکشن (Extraction) می نماید.
ابزارهای دندانپزشکی مورد استفاده برای کشیدن دندان
در درمان خارج سازی دندان، دو دسته کلی از ابزارهای دندانپزشکی مورد استفاده قرار می گیرند:
A. الواتورها (Elevator)
برای خارج کردن یک دندان یا ریشه های دندانی اولین اقدام پس از بی حسی کامل دندان و بافت های اطراف آن، لق نمودن دندان یا به اصطلاح لوکسه کردن دندان است. این عمل با استفاده از الواتورها صورت می گیرد. در این مرحله دندانپزشک با کمک الواتور مناسب، اتصالات بافت نرم (لثه) و هم چنین اتصالات دندان از استخوان اطراف آن را قطع می نماید و به این ترتیب دندان در محل خود مقداری شل شده و در مرحله بعد راحت تر خارج خواهد شد.
انواع مختلفی از الواتورها با کاربردهای مختلف و در شکل ها و اندازه های متفاوت وجود دارند. الواتورهای مورد استفاده برای دندان های شیری کودکان نیز (الواتورهای اطفال) مشابه الواتورهای معمولی بوده و فقط سایز کوچک تری دارند. (هم طول و هم دسته آن ها کوچک تر است.)
1- رایج ترین الواتور، الواتور مستقیم Straight Elevator می باشد:
2- الواتورهای کوپلن یا کوپلندElevator) (Coupland مشابه الواتور مستقیم می باشند، با این تفاوت که تیغه آن ها کمی انحنا دارد:
3-الواتور کرایرElevator Cryer دارای یک تیغه مثلثی می باشد که تقعر مختصری نیز دارد. این الواتور معمولا برای خارج کردن ریشه های دندانی کاربرد دارد.
این الواتور بسته به جهت نوک تیغه مثلثی شکل، برای سمت چپ و راست دو حالت مجزا و متفاوت دارد:
4- الواتور آپکسو یا الواتور سوزنی Apexo Elevator دارای یک نوک تیز بوده و معمولا برای خارج کردن قطعه های شکسته ریشه استفاده می شود:
این الواتور نیز بسته به جهت نوک تیغه آن، برای سمت چپ و راست دو حالت مجزا دارد.
5- الواتور صلیبی یا کراس بار یا وینتر Crossbar Elevator/Winter Elevator به خاطر طراحی متفاوت دسته آن، قادر به اعمال فشار بسیار زیادی بوده و در صورت استفاده نامناسب و ناشیانه از آن می تواند خطرناک بوده و آسیب جدی به بافت های بیمار وارد نماید. نام این الواتور به خاطر شکل دسته آن بوده و می تواند تیغه های هر یک از الواتورهای دیگر را داشته باشد اما نوع رایج آن تیغه الواتور کرایر را دارد.
B. فورسپس ها Forceps
بعد از این که دندان به وسیله الواتور از بافت ها و استخوان اطراف آن جدا و در محل خود لق شد، دندانپزشک آن را توسط وسیله ای به نام فورسپس گرفته و از داخل استخوان خارج می کند. فورسپس ها برای فک بالا و پایین و هم چنین برای انواع دندان ها متفاوت هستند.
در حالت کلی نوک فورسپس های فک بالا در امتداد دسته قرار داشته و به طور مستقیم می باشد در حالی که نوک فورسپس های فک پایین نسبت به دسته یک زاویه تقریبا ۹۰ درجه ای دارد.
نمای کلی فورسپس های فک بالا
به زاویه ی 90 درجه نوک نسبت به دسته در فورسپس های فک پایین دقت کنید.
هر یک از فورسپس های فک بالا و پایین بر اساس این که برای کشیدن کدام دندان ها به کار می روند، طراحی اختصاصی دارند. حتی برای برخی دندان ها فورسپس چپ و راست با یکدیگر متفاوت است.
C. سایر ابزارها
این ابزارها لزوما همیشه استفاده نمی شوند و فقط گاهی مورد نیاز هستند.
1-سوزن گیر Needle Holder
در برخی موارد بعد از خارج کردن دندان نیاز به زدن بخیه وجود دارد که این کار به کمک وسیله ای به نام سوزن گیر انجام می شود. سوزن گیرها با اندازه ها و زاویه های متفاوت می توانند وجود داشته باشند:
2-کورت جراحی Surgical Bone Curette
کورت ابزاری با انتهای قاشق مانند است که در انواع اندازه ها موجود می باشد. از کورت جهت پاکسازی سطح استخوان از بافت های عفونی استفاده می شود.
مراحل کشیدن دندان همراه با فیلم
- مراحل تشخیص و تکمیل پرونده
شامل تشخیص دندانپزشک برای نیاز به کشیدن دندان، بررسی رادیوگرافی، دریافت رضایت کتبی از بیمار و ثبت و بایگانی فرم رضایت نامه و رادیوگرافی اولیه بیمار در پرونده
بهتر است از قبل، به بیمار اطلاع داده شود تا قبل از مراجعه به مطب وعده ی غذایی مناسبی خورده باشد زیرا ممکن است تا چندین ساعت بعد از درمان نتواند چیزی بخورد یا بیاشامد.
- تزریق ماده ی بی حسی که بسته به دندان مورد نظر و وضعیت آن، ممکن است نیاز به تزریق از یک، دو یا چند ناحیه وجود داشته باشد.
- لق کردن دندان یا ریشه دندانی در محل خود یا اصطلاحا “لوکسه” کردن دندان به کمک الواتورها
- خارج کردن دندان یا ریشه دندانی توسط فورسپس مناسب
- اطمینان از خروج کامل دندان و قطعات ریشه و باقی نماندن ریشه شکسته در حفره دندانی، و در صورت وجود کیست عفونی در انتهای ریشه، تمیز کردن ساکت دندانی توسط کورت جراحی (اصطلاحا کورتاژ)
- شست و شوی ساکت دندانی در پایان کار
- زدن بخیه که بسته به محل دندان کشیده شده و تعداد دندان های خارج شده، ممکن است گاها نیاز باشد.
- در پایان کار یک تکه کوچک گاز استریل مرطوب شده بر روی محل قرار داده شده و از بیمار خواسته می شود تا با روی هم گذاشتن دندان هایش و وارد کردن فشار، گاز را به مدت حداقل 30 دقیقه در محل ثابت نگه دارد.
- توصیه های بعد از درمان به بیمار داده شده و عوارض شایع احتمالی و نحوه ی کنترل آن ها برای بیمار توضیح داده می شود. در صورت صلاحدید دندانپزشک برای بیمار دارو تجویز می شود.
عوارض شایع کشیدن دندان و مراقبت های پس از آن
پس از کشیدن دندان عوارضی از جمله خونریزی خفیف از محل، درد و تورم مختصر در ناحیه طبیعی می باشند. کاهش عوارض پس از درمان تا حدودی با رعایت این موارد امکانپذیر می باشد:
- گاز مرطوب قرار داده شده در محل، باید به مدت حداقل نیم ساعت در محل با فشار دندان ها ثابت نگه داشته شود.
- برای مدت حداقل 2-3 ساعت از صحبت کردن و باز کردن دهان باید خودداری شود.
- تا زمان رفع کامل بی حسی نباید چیزی خورده شود زیرا ممکن است لب یا گونه گاز گرفته شود که در این صورت بعد از چند روز تبدیل به زخم خواهد شد.
- باید از دستکاری محل زخم خودداری شود.
- در روز درمان باید از خوردن مواد گرم، سفت یا تیز خودداری شده و ترجیحا از مواد نرم و خنک و تا حد امکان در سمت مخالف محل دندان خارج شده تغذیه شود.
- تا 12 ساعت اول بعد از درمان، بیمار نباید تف کند، مک بزند یا آب دهان خود را بیرون بریزد. این کار باعث تشدید یا شروع خونریزی از محل می شود.
- تا 12 ساعت اول بعد از درمان، نباید برای نوشیدن مایعات از نی استفاده شود.
- تا 12 ساعت اول بعد از درمان باید از کشیدن سیگار خودداری شود.
- نشت خفیف خون از محل زخم، تا 24 ساعت پس از درمان طبیعی بوده و جای نگرانی نیست. در صورت ادامه خونریزی از محل پس از برداشتن گاز قرار داده شده، می توانید یک چای کیسه ای مرطوب را در محل گذاشته و برای مدت 20 الی 30 دقیقه با روی هم قرار دادن دندان ها آن را در محل بفشارید. اگر نشت خون شدید باشد، رنگ خون خارج شده بسیار روشن باشد و یا لخته های بزرگ خونی مشاهده شود، باید برای ویزیت به مطب مراجعه شود.
- انجام فعالیت های بدنی سنگین تا 12-24 ساعت پس از کشیدن دندان، به دلیل ایجاد فشار و احتمال شروع خونریزی ممنوع است.
- مصرف مایعات زیاد توصیه می شود.
- در روز درمان بهتر است بیمار از مسواک روی محل دندان کشیده شده استفاده نکند اما از روز بعد باید مسواک زدن به طور مرتب ادامه پیدا کند.
- در حالت کلی محل زخم بایستی کاملا تمیز نگه داشته شده و بهداشت دهان رعایت گردد تا زخم عفونی نشود. برای این منظور ممکن است انجام دهانشویه با آب نمک ولرم توصیه شود و یا دهانشویه های آنتی باکتریال مثل کلرهگزیدین توسط دندانپزشک تجویز شود. نحوه استفاده از این دهانشویه به این صورت است که باید مقداری از آن را در دهان گرفته و به مدت یک دقیقه دهانشویه کرده و سپس بیرون بریزید. معمولا توصیه می شود دو یا سه بار در روز این کار انجام شود. این دهانشویه نباید بیشتر از مدت دو هفته پشت سر هم استفاده شود زیرا موجب تغییر رنگ دندان ها خواهد شد.
- در صورت تجویز دارو (مسکن، آنتی بیوتیک و…) باید داروها به طور مرتب و سروقت استفاده شوند.
بسته آموزش دستیار دندانپزشک
دوره دستیار دندانپزشکی شامل آشنایی کامل با حرفه ی دستیار دندانپزشک و وظایف دستیار دندانپزشک، آموزش مراحل و روند و ابزارهای مورد نیاز در درمان های رایج دندانپزشکی، آشنایی با نحوه پذیرش بیماران و اطلاعات مربوط به تشکیل پرونده برای بیماران، آموزش انواع رادیوگرافی های دندانی، کاربرد و تهیه ی آن ها، آشنایی با بیش از 60 نوع ابزارو وسیله و همچنین کلیه تجهیزات موجود در مطب دندانپزشکی و نحوه کار با آن ها، آشنایی با انواع مواد مورد استفاده در دندانپزشکی و نحوه صحیح تهیه آن ها و… می باشد.
برای دریافت این آموزش ها می توانید بر روی تصویر زیر کلیک و وارد صفحه این دوره شوید.
