در این مقاله از وب سایت علمی آموزشی دنتال مد به معرفی 6 بیماری عفونی پر اهمیت در دندانپزشکی خواهیم پرداخت. این بیماری ها عبارتند از :
1. هپاتیت ویروسی
این بیماری یک التهاب کبدی با منشا ویروسی می باشد که انواع مختلفی دارد. هپاتیت های نوع E,D,C,B,A به ترتیب توسط ویروس های هپاتیت A تا E ایجاد می شوند که سه نوع اول شایع ترند:
- هپاتیت A:
کم اهمیت ترین نوع هپاتیت بوده و راه انتقال آن مدفوعی- دهانی (Fecal-Oral) می باشد. در نتیجه رعایت بهداشت مناسب از انتقال آن جلوگیری می نماید. واکسن آن در افراد بالای 2 سال، ایمنی طولانی مدت ایجاد می کند.
- هپاتیت B (HBV):
این نوع هپاتیت، از جمله خطرناک ترین بیماری ها است که می تواند منجر به ازکارافتادگی کبد و حتی مرگ شود و در نتیجه از بین همه ی انواع هپاتیت، پراهمیت ترین آن ها می باشد. از آن جا که انتقال آن از طریق خون و سایر مایعات بدن از جمله بزاق صورت می گیرد، خطر بزرگی برای کل کارکنان مطب های دندانپزشکی محسوب می شود. این ویروس در خارج از بدن انسان قادر است به مدت حداقل یک هفته زنده مانده و توانایی بیماری زایی خود را حفظ کند. به جز افراد بیمار، افراد ناقل که به ظاهر سالم می باشند نیز توانایی انتقال بیماری را دارند. برای این بیماری یک واکسن بسیار موثر در دسترس می باشد. تمامی پرسنل مطب های دندانپزشکی باید علیه این هپاتیت واکسینه شوند.
واکسن هپاتیت B در سه نوبت و در ماه های صفر، اول و ششم زده می شود که توصیه می شود در فاصله ی یک تا شش ماه بعد از تزریق نوبت سوم، یک تست آنتی بادی هپاتیت B گرفته شود تا در صورت عدم کفایت تیتر (میزان) آنتی بادی سه نوبت واکسیناسیون مجدد تکرار شود. حداقل میزان تیتر آنتی بادی برای کارکنان مراکز درمانی اعم از پزشکی و دندانپزشکی و نیز کلیه ی افراد با ریسک ابتلای بالا (High Risk) بیشتر از حداقل میزان آنتی بادی لازم برای افراد عادی است. تزریق این واکسن برای خانم های باردار کاملا ایمن می باشد.
براساس قوانین اداره ی ایمنی و بهداشت شغلی (OSHA) هر کارفرما (دندانپزشک) باید شخص استخدام شده را در صورتی که در محیط کارش در مواجهه با خون یا ترشحات بدن قرار خواهد گرفت، طی 10 روز اول کاری و بدون دریافت هیچ هزینه ای واکسینه کند و تاییدیه ی پزشک تزریق کننده ی واکسن را نگه داری نماید. فرد استخدام شده این حق را دارد که واکسیناسیون را نپذیرد به شرطی که فرمی را پر و امضا نماید که نشانگر مطلع بودن او از احتمال مواجهه با هپاتیت B می باشد. حتی در این صورت نیز هرگاه فرد استخدام شده نظر خود را تغییر دهد دندانپزشک موظف است وی را بدون هیچ هزینه ای واکسینه نماید.
- هپاتیت C (HCV):
انتقال این نوع از هپاتیت بیشتر از طریق خون و یا تماس پوستی (مثل ورود سوزن) با فرآورده های خونی آلوده می باشد. قدرت انتقال این نوع هپاتیت بیشتر از هپاتیت B است. متاسفانه هیچ واکسن یا درمان قطعی علیه HCV وجود ندارد.
دوره آموزش دستیار دندانپزشک
کتاب PDF معرفی و آموزش تجهیزات و ابزارهای دندانپزشکی
2. AIDS ایدز (سندرم نقص ایمنی اکتسابی- Acquired Immunodeficiency Syndrome)
این بیماری توسط ویروس HIV (Human Immunodeficiency Virus) یا همان ویروس نقص ایمنی انسان، ایجاد شده و انتقال آن از طریق خون و سایر مایعات بدن صورت می گیرد. در مراکز درمانی و مطب های دندانپزشکی این انتقال می تواند از طریق تماس تصادفی با وسایل تیز و برنده مثل سرسوزن ها، فایل ها، تیغ جراحی و… (حادثه ی Needle stick) و یا تماس زخم های پوستی یا مخاطی با خون یا سطوح آلوده به ویروس اتفاق افتد.
شخص مبتلا می تواند تا سال ها به ظاهر سالم (ناقل) بماند. از طریق یک آزمایش خون می توان وجود آنتی بادی علیه HIV را در خون بررسی نمود. در صورتی که بدون وجود علائم، جواب تست مثبت باشد نشان دهنده ی ناقل بودن فرد بوده و پاسخ منفی تست به معنای نبود ویروس در بدن می باشد. تست منفی به هیچ عنوان نشانگر ایمنی در برابر ویروس نمی باشد.
انتقال HIV در مطب های دندانپزشکی مهم بوده اما تهدید اصلی نیست چرا که افراد مبتلا به این بیماری، به دلیل ضعف سیستم ایمنی، معمولا بیماری های خطرناک دیگری از جمله سل و هپاتیت نیز دارند که تهدید بزرگ تری محسوب می شوند.
3. عفونت های هرپسی
این بیماری ها توسط ویروس هرپس ایجاد می شوند. چهار نوع عمده ویروس هرپس وجود دارد:
- HSV (Herpes Simplex Virus هرپس سیمپلکس ویروس) که نوعHSVⅠ ضایعات دهانی و نوع HSVⅡ ضایعات تناسلی ایجاد می کند.
- VZV (Varicella-zoster Virus واریسلا زوستر ویروس) که مربوط به بیماری های آبله مرغان، هرپس زوستر و شینگلز Shingles می باشد.
- CMV (Cytomegalovirus سایتومگالوویروس) معمولا به صورت نهفته مانده و در صورت بروز ضعف سیستم ایمنی، فعال می شود که در این صورت بسیار مسری بوده و از طریق مایعات بدن منتقل می شود.
- EBV (Epstein-Barr Virus اپیشتن بار ویروس) مسئول ایجاد بیماری هایی مثل منونوکلئوز عفونی، لنفوم بورکیت (تومور بدخیم بافت های لنفاوی) و تعدادی از عفونت های دیگر می باشد که از طریق بزاق و بوسیدن منتقل می شود و آن را بیماری بوسیدن نیز می نامند.
آن چه در حیطه ی دندانپزشکی اهمیت داردHSVⅠ می باشد که زخم های راجعه در لب ایجاد می کند. این ویروس بسیار مسری است. هرپس اولیه در دوران کودکی فرد را مبتلا می نماید و علائمی از جمله تب خفیف، درد دهان، افزایش بزاق، تورم و التهاب داخل دهان ایجاد می کند. پس از 3 روز رفته رفته بهبودی آغاز می شود و دوره ی بیماری 7 تا 14 روز می باشد. پس از آن ویروس به صورت نهفته در بدن فرد باقی می ماند و زمان هایی که مقاومت عمومی بدن کاهش می یابد (مانند استرس، تب، بیماری، جراحت، آفتاب سوختگی و…) ویروس دوباره فعال شده و هرپس راجعه ی لب یا همان تبخال را ایجاد می کند.
این بیماری خود به خود رفع شونده بوده و در عرض 7 تا 10 روز بدون بر جای گذاشتن اسکار (زخم) بهبود می یابد. مهم ترین راه انتقال هرپس از طریق تماس مستقیم با ضایعات ویروسی و یا بزاق آلوده می باشد.
در صورت مراجعه ی بیمار به مطب دندانپزشکی در طول دوره ی بیماری، به دلیل این که ضایعات بسیار آلوده کننده می باشند، باید وقت بیمار را به بعد از اتمام دوره ی بیماری موکول کنید و علت را برای او بازگو نمایید.(به غیر از مواقع اورژانسی)
متاسفانه واکسنی علیه ویروس هرپس وجود ندارد. در صورتی که در موارد اورژانسی، اعمال دندانپزشکی روی بیمار انجام شود باید کلیه ی نکات ایمنی از جمله استفاده از عینک محافظ و پوشیدن دو لایه دستکش روی هم رعایت شود. ابتلای چشمی به این ویروس می تواند حتی منجر به کوری گردد.
4. سل
یک بیماری ریوی تهدید کننده ی حیات بوده و توسط باکتری مایکوباکتریوم توبرکلوزیس (به اختصار: TB) ایجاد می شود که از دو جهت در دندانپزشکی دارای اهمیت می باشد:
- وجود این بیماری در اکثر بیماران مبتلا به HIV که خطر انتقال آن از خود HIV بیشتر است.
- به دلیل مقاومت بیشتر باکتری TB، توانایی از بین بردن این باکتری توسط محلول های ضدعفونی کننده به عنوان معیاری برای موثر بودن این محلول ها به شمار می رود. همچنین مدت زمان لازم برای از بین بردن آن نشان دهنده ی حداقل زمانی می باشد که یک سطح یا وسیله باید در تماس با محلول ضدعفونی کننده قرار گیرد.
انتقال این بیماری از طریق تماس با وسایل آلوده و یا استنشاق ذرات معلق در هوا (آئروسل ها) صورت می گیرد.
5.سیفلیس
یک بیماری دستگاه تناسلی است که دارای سه مرحله می باشد:
- در مرحله ی اول زخم هایی بدون درد به نام شانکر در نواحی مختلف ایجاد می شود که در صورت بروز این ضایعات روی لب ها ممکن است شبیه تبخال باشند. احتمال انتقال بیماری در صورت تماس با این ضایعات وجود دارد.
- مرحله ی دوم نیز عفونی بوده و تماس با ضایعات در این مرحله احتمال ایجاد عفونت فوری را دارد.
- مرحله ی سوم این بیماری، سیفلیس نهفته نامیده می شود و اغلب کشنده می باشد.
علائم مهم سیفلیس در حیطه ی سر و دهان عبارتند از: ریزش موی سر، جوش های شبیه آبله و زخم های ترشح دار، ضایعات پوستی گسترده و زیاد، پاپول های شکاف دار در گوشه های دهان، ضایعات خاکستری- سفید روی زبان، کام، لوزه ها یا سطح داخلی لب ها که بسیار عفونی هستند.
6.کاندیدیازیس دهانی
یک عفونت فرصت طلب می باشد. توسط نوعی قارچ ایجاد می شود که جز فلورنرمال دهان می باشد. معمولا در کودکان (به دلیل ضعیف بودن سیستم ایمنی) یا افراد سالخورده (در زیر دست دندان مصنوعی) و یا در افراد مبتلا به HIV شایع می باشد.
- فلور نرمال: در قسمت هایی از بدن از جمله دستگاه تنفسی، پوست و مخاطات مانند حفره ی دهان به طور طبیعی تعداد زیادی باکتری بدون ضرر و حتی گاها مفید وجود دارند که فلور نرمال آن ناحیه خوانده می شوند.
امیدواریم این مقاله نیز از وب سایت علمی آموزشی دنتال مد براتون مفید بوده باشه. در صورت داشتن هرگونه سوال می توانید در دیدگاه ها از ما بپرسید.
