بوی بد دهان مشکلی است که اغلب افراد حداقل یک بار به طور مستقیم درگیر آن شده و یا از جانب اطرافیان با آن مواجه شده اند. داشتن دهانی بد بو می تواند در ارتباطات اجتماعی و یا حتی در محیط کار برای شما مشکل ایجاد کرده و تاثیر ناخوشایندی بر روی اطرافیانتان داشته باشد. پس باید به‌دنبال کشف علت و راهی برای رفع بوی بد دهان بود.
در ادامه ی این مقاله قصد داریم به موارد زیر بپردازیم:
- بوي بد دهان چيست و چه علت هایی دارد؟
- علائم بوی بد دهان
- نحوه ی تشخيص
- دوره ی درمان مورد انتظار
- راه های پيشگيري
- راه های درمان/ چه زماني باید به متخصص مراجعه کرد؟
بوي بد دهان چيست و چه علت هایی دارد؟
بوي بد دهان یا هالیتوزیس Halitosis يک بوي ناخوشايند است. اين امر تنفس بدبو نيز ناميده مي شود. اين بوي بد بسته به علت آن مي تواند گاه به گاه رخ دهد و يا بلند مدت باشد.
ميليون ها باکتري در دهان زندگي مي کنند، به ويژه در پشت زبان. در بسياري از افراد اين باکتري ها از دلايل اوليه ی بوي بد دهان هستند.گرم بودن دهان و شرايط مرطوب، براي رشد اين باکتري ها ايده آل هستند. اغلب بوي بد دهان به دليل وجود چيزي داخل دهان است.
برخي از انواع بوهاي بد نسبتا نرمال در نظر گرفته مي شوند. این موارد اغلب نگراني در مورد سلامتی فرد ايجاد نمي کنند. يکي از اين انواع بوي بد دهان در اول صبح است. اين امر به دليل بروز تغييراتي در دهانتان در هنگام خواب است. در طول روز، ترشح بزاق مواد غذايي داخل دهان را مي شويد. اما بدن در طول شب بزاق کمتري توليد مي کند در نتیجه دهان شما خشک مي شود و سلول هاي مرده به زبان شما و داخل گونه هايتان مي چسبند. زماني که باکتري ها از اين سلول ها تغذیه مي کنند، بوي بدي توليد مي شود.
علاوه بر اين، بوی بد دهان مي تواند به دلايل ذيل نیز رخ دهد:
- بهداشت ضعيف دهان و دندان:مسواک زدن و نخ دندان کشيدن غير منظم يا ناصحيح، به ذرات غذا اين امکان را مي دهد که بين دندان هاي شما بمانند و فاسد شوند. بهداشت ضعيف دهان و دندان در نهايت منجر به بيماري لثه مي شود که مي تواند منجر به بوي بد دهان گردد.
- وجود عفونت در دهان:عفونت مي تواند به دليل پوسيدگي دندانی يا بيماري لثه رخ دهد.
- عفونت مجراهاي تنفسي:سرماخوردگي، سينوزیت يا عفونت ريه
- منابع خارجي:مثل سير، پياز، قهوه، کشيدن سيگار، جويدن تنباکو. که سيگار کشيدن و نوشيدن قهوه، چاي و الکل مي تواند منجر به تغيير رنگ دندان ها نيز گردد.
- خشکي دهان:خشکي دهان می تواند به دليل مشکلات غدد بزاقي، مصرف برخي داروها و يا تنفس از راه دهان رخ دهد. تعداد بي شماري از داروهايي که تجويز مي شوند مي توانند منجر به خشکي دهان گردند.
- بيماري: مثل ديابت، بيماري کبدی، مشکل کليوي، بيماري روده، سينوزیت، رفلکس معده و …
- بيماري هاي رواني:برخي از افراد ممکن است تصور کنند که دهانشان بوی بدی مي دهد اما در واقع چنين نباشد. اين امر به دليل تصورات اشتباه رواني فرد است.
حتما بخوانید : دستیار دندانپزشک کیست و چه مهارت هایی لازم دارد؟
علائم بوی بد دهان
شما ممکن است همواره متوجه بوي بد دهانتان نشويد. زيرا سلول هاي شناسايي بو در بيني شما در نهايت به بو عادت مي کنند. اما افراد ديگر متوجه اين موضوع مي شوند و در زمان صحبت کردن با شما از شما فاصله مي گيرند.
سایر علائم بوی بد دهان به علت ايجاد آن بستگي دارند:
- وجود عفونت در دهان : اين علائم بسته به نوع عفونت مي تواند شامل موارد زير باشد:
لثه هاي قرمز يا متورم که ممکن است به سادگي خونريزي کنند، بويژه بعد از مسواک زدن يا استفاده از نخ دندان، تاول هاي باز روي زبان و لثه ها، درد دندان به علت وجود پوسیدگی و…
- عفونت مجراهاي تنفسي:علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تورم گلو
- تورم غدد لنفاوي در گردن
- گرفتگي بيني
- آبريزش بيني به رنگ زرد يا سبز
- سرفه همراه با خلط
- خشکي دهان:علائم می تواند شامل این موارد باشد:
تب، دشواري در بلعيدن غذاهاي خشک، دشواري در صحبت کردن طولاني مدت، احساس سوختن دهان، تعداد زیاد و غيرمعمول پوسيدگي در دهان، خشکي چشم ها و…
- بيماري ها: علائم بيماري هاي کبد، کليه و ديابت
نحوه ی تشخيص
يک دندانپزشک طي يک ويزيت دندانپزشکي ممکن است متوجه بوی بد دهان شما شود. گاهي اوقات نوع بو ممکن است نوع بيماري را نشان دهد. براي مثال بوي ميوه اي ممکن است نماد ديابت کنترل نشده باشد. یا يک بوي ادرار مانند، به ويژه در افرادي که ريسک بالاي بيماري کليه دارند، مي تواند نشان دهنده ی بيماري کليوي باشد.
دندانپزشک شما براي کشف علت، تاريخچه ی پزشکي شما را بررسي خواهد نمود. دندانپزشک همچنين در رابطه با رژيم غذايي شما، عادات فردي (سيگار کشيدن و جويدن تنباکو) و هر علائم ديگري از شما پرسش خواهد کرد.
دندانپزشک شما همچنین دندان ها، لثه، دهان و غدد بزاقي تان را معاینه خواهد نمود. او بررسي خواهد کرد که تنفس شما از چه طريقي انجام مي شود.
همچنين ممکن است نیاز باشد تا براي درک علت بوی بد دهان، شما را به پزشک يا متخصص لثه ارجاع دهد.
اگر احتمال عفونت ريه، ديابت، بيماري کليه يا بيماري کبدی باشد، بايد آزمايشات تشخيصي مخصوص را انجام دهيد. همچنين ممکن است آزمايش خون، آزمايش ادرار، و عکس برداری اشعه ی ايکس انجام شود.
دوره ی درمان مورد انتظار
اين که رفع بوي بد دهان تا چه زماني طول مي کشد به دليل آن بستگي دارد. براي مثال، زماني که علت بهداشت ضعيف دهان و دندان باشد، با رعایت بهداشت صحيح، دهان شما خوشبو خواهد شد. بيماري لثه و عفونت دنداني نيز از عللي هستند که به محض رفع و درمان آن ها مشکل بوی بد دهان حل خواهد شد.
بوي بدي که به دليل سينوزیت مزمن رخ داده است ممکن است با هر بار عود بیماری برگردد و یا بوي بدي که به دليل بيماري خاص ایجاد شده است، ممکن است يک مشکل بلند مدت باشد که اغلب باید با مراقبت هاي صحيح پزشکي کنترل شود.
راه های پيشگيري
بوي بدي که به دنبال مشکلات دنداني رخ مي دهد به سادگي قابل پيشگيري است:
- دندان ها، زبان و لثه تان را بعد از هر وعده ی غذايي مسواک بزنيد و هر روز از نخ دندان استفاده کنيد. اين امر فاکتور مهمي در پيشگيري از بوي بد دهان ناشی از مشکلات دهاني است.
- در صورت توصيه ی دندانپزشکتان، دهان را با يک دهانشويه ی مناسب بشوييد.
- براي بررسي و معاينه ی دهان و دندان به طور منظم به دندانپزشک مراجعه نماييد. (حداقل دو بار در سال)
- شما همچنين مي توانيد با نوشيدن مقدار کافي آب در طول روز به بدنتان در توليد بزاق به مقدار کافی، کمک نماييد.
- جويدن آدامس هاي بدون قند مي تواند به خوشبو نگه داشتن دهان شما و پيشگيري از شکل گيري پلاک میکروبی روی دندان هایتان کمک نمايد. اما توجه داشته باشيد که مصرف بيش از حد آدامس بدون قند نيز ممکن است تاثيراتي جانبي داشته باشد. (اين تاثيرات جانبي ممکن است شامل اسهال و يا نفخ معده باشند.)
راه های درمان/ چه زماني باید به متخصص مراجعه کرد؟
درمان بوي بد دهان به دليل آن بستگي دارد. اگر بوي بد دهان شما همراه با درد دندان و يا تورم لثه ها و خونريزي آن هاست باید به دندانپزشک مراجعه نماييد. همچنين اگر بوي بد دهان همراه با يکي از علائم زير در شما وجود دارد باید به پزشک مراجعه نماييد:
- تب
- گلودرد
- آبريزش بيني
- سرفه همراه با خلط
حتي در صورتي که هيچ يک از اين علائم را نداشتيد، اما بوي بد دهانتان با وجود رعايت رژيم غذايي مناسب و بهداشت مناسب دهان و دندان همچنان ادامه دارد، به پزشک يا دندانپزشک مراجعه نماييد.
در مواردی که بوی بد دهان از علائم يک شرايط خاص پزشکي باشد، مثل ديابت، رفلکس معده، بيماري کبد يا کليوي و… از پزشک خود بخواهيد چگونگي بوي بد دهان در اين شرايط را براي شما شرح دهد.
در حالت کلی درمان و بهبودی این مشکل مشروط بر رعایت برنامه ی پزشک يا دندانپزشک خواهد بود. اما در بیشتر موارد با اجراي 5 گام زير مي توانيد از بوي بد دهان خلاص شده و اعتماد به نفس بيشتري بيابيد:
استفاده از مسواک و نخ دندان به طور منظم
مسواک زدن و استفاده از نخ دندان نخستين گام مبارزه با بوي بد دهان است. اين اقدامات ساده از طريق پاک کردن ذرات ريز غذا که تجميع شده و باعث جمع شدن باکتري ها مي شود، به شما در کنترل باکتري هاي دهانتان کمک مي نمايد. توصيه مي شود حداقل دوبار در روز مسواک زده و يک بار در روز از نخ دندان استفاده نماييد.
دهان خود را با دهانشويه بشوييد
شستشو با يک دهانشويه ي آنتي باکتريال دومين گام براي مبارزه با بوي بد دهان است. دهانشويه هاي آنتي باکتريال باکتري ها را قبل از آن که فرصتي براي انباشته شدن داشته باشند مي کشند و به طور همزمان دهان را خوشبو مي نمایند.
زبان خود را نیز حین مسواک زدن تمیز کنيد
علاوه بر اين که باکتري ها در اطراف خط لثه تجمع مي يابند، ممکن است روي زبان نيز پنهان شوند. استفاده از يک شستشو دهنده ي زبان يا حتي مسواکتان برای تمیز کردن سطح زبان، مقدار زيادي از باکتري هاي عامل بوي بد را از بين خواهد برد.
مسواک خود را به موقع تعويض کنيد
مسواک شما محل ديگري است که باکتري ها در آن جمع مي شوند. به همين دليل است که توصيه مي شود هر سه ماه يک بار مسواک خود را عوض کنيد. با يک مسواک جديد شما مي توانيد اطمينان بيابيد که دندان هایتان با مسواکي عاري از باکتري تميز مي شوند.
آب به مقدار کافی بنوشيد
آن چه شما مي نوشيد تاثير زيادي روي سلامت دهان و دندانتان دارد. نوشيدني هاي شکري يا اسيدي مي توانند آسيب رسان باشند، اما زماني که در طول روز آب مي نوشيد تجمع باکتري را کنترل مي کنيد و ذرات غذايي که در دهانتان باقي مانده است شسته مي شود.
منبع: انجمن علمی پریودنتولوژی ایران www.iap.ir
