در صورتی که برای درمان و ترمیم پوسیدگی های دندانی به موقع اقدام نشود و این پوسیدگی ها به همان شکل باقی بمانند، با گذشت زمان پیشروی کرده و در نهایت به پالپ (عصب) دندان می رسند و آن را درگیر می کنند. این اتفاق موجب بروز التهاب و عفونت پالپ شده و علائمی مانند دردهای شدید و خود به خود و در موارد شدیدتر تورم صورت، تشکیل آبسه و خروج چرک ایجاد خواهد کرد.
درمان ریشه یا روت کانال تراپی چیست؟
درمان ریشه یا روت کانال تراپی Root Canal Therapy که به اختصار RCT نوشته می شود، زمانی انجام می شود که پوسیدگی دندانی، پالپ یا همان عصب دندان را دچار التهاب شدید و غیرقابل برگشت کرده باشد. در این درمان طی مراحل مختلف، به کمک فایل های اندودنتیک، بافت داخل کانال ریشه / ریشه های دندانی خارج شده و داخل کانال تمیز شده، شکل داده می شود و سپس با مواد مخصوص پر می شود.
این درمان در حیطه ی تخصص یک اندودنتیست یا همان متخصص درمان ریشه است، اما موارد روتین و ساده می تواند توسط دندانپزشک عمومی نیز انجام شود. ریشه های شدیدا انحنا دار (Curved)، کانال های ریشه ای تنگ و بسته (کلسیفیه) و یا سایر موارد تخصصی باید به اندودنتیست ارجاع داده شوند.
عصب کشی یا درمان ریشه؟
برای بیان این درمان تا حد امکان از به کار بردن اصطلاح های عامیانه ی عصب کِشی یا عصب کُشی بپرهیزید و بیماران را با اصطلاح صحیح، یعنی “درمان ریشه” آشنا کنید.
آشنایی با مواد و وسایل مورد استفاده در روت کانال تراپی یا RCT (درمان اندودنتیک)
با توجه به اینکه یکی از وظایف دستیار دندانپزشک ، شناخت ابزارهای دندانپزشکی و مواد دندانپزشکی مورد نیاز در درمان ریشه دندان می باشد و باید در طی درمان ریشه در کنار دندانپزشک قرار بگیرد و علاوه بر تهیه ست دندانپزشکی درمان ریشه ، ابزارها و مواد درخواستی دندانپزشک را تحویل دهد. لذا در این بخش به معرفی ابزارها و مواد دندانپزشکی مورد نیاز در درمان ریشه پرداخته ایم.
دوره آموزش دستیار دندانپزشک – سال 1403
ابزارهای دندانپزشکی
- سوند یک سر اندودنتیک
- فایل های اندودنتیک Endodontic File
- فایل روتاری Endodontic Rotary file
- اسپریدر Dental Spreader
- پلاگر Plugger
- بابرد بروچ Barbed Broach
- اندومتر Endo Ring
- استند فایل File Stand
- جا فایلی Endo Box
- سرنگ شست شو
ویدیو درمان ریشه
مواد دندانپزشکی
- شست و شو دهنده کانال شامل مواد مختلفی است از جمله آب مقطر ، نرمال سالین ، کلرهگزیدین ، محلول های EDTD و …
- لغزنده سازهای کانال مانند موادی مثل EDTA و RC-Prep
- کن کاغذی Absorbent Paper Point/Paper Cone
- ماده پر کننده کانال : گوتا پرکا Gutta Percha Points
- سیلر Sealer
این مطلب را نیز بخوانید : معرفی ست ترمیم آمالگام دندانپزشکی
آشنایی با مراحل درمان ریشه یا RCT
بهتر است یک دستیار دندانپزشک با مراحل مختلف درمان ریشه یا روت کانال تراپی آشنا باشد. در اینجا به ترتیب مراحل درمان را ذکر می کنیم.
- تشخیص نیاز دندان به درمان ریشه
- تزریق بی حسی موضعی
- حذف پوسیدگی ها و تهیه حفره دسترسی یا Access Cavity
- تعیین طول مارکرد (Working Length) و فایل اولیه (Initial File)
- تمیز کردن و پاکسازی کانال های ریشه
- شکل دهی کانال های ریشه
- پرکردن کانال ریشه
- تهیه رادیوگرافی پایان کار
معمولا پس از اتمام کار، فضای باقی مانده ی داخل دندان با یک گلوله ی پنبه ی ریز که آغشته به الکل شده است، تمیز می شود. زیرا باقی ماندن ذرات ریز گوتا یا سیلر در محل، پس از مدتی باعث تغییر رنگ دندان خواهد شد.
پس از اتمام درمان ریشه، بسته به شرایط ممکن است دندان در همان جلسه ترمیم شده و یا روی آن پانسمان قرار داده شود و ترمیم در جلسه ی آینده صورت گیرد. در برخی موارد نیز دندان وارد روند درمانی کراون (روکش) خواهد شد.
توصیه های پس از درمان ریشه برای بیمار
- بیمار تا زمان رفع کامل بی حسی نباید چیزی بخورد، زیرا ممکن است لب یا گونه ی خود را گاز گرفته یا بجود که در این صورت بعد از چند روز تبدیل به یک زخم تروماتیک خواهد شد.
- بیمار تا زمانی که درمان ترمیمی نهایی برای دندان مورد نظر انجام نشده است، باید از جویدن و گاز زدن مواد سفت خودداری کرده و ترجیحا از مواد نرم و تا حد امکان در سمت مخالف آن دندان تغذیه کند. زیرا اولا دندانی که تحت درمان ریشه قرار می گیرد، مقداری از بافت خود را از دست داده و نسبتا ضعیف می باشد. دوما پانسمان که موقتا روی دندان قرار می گیرد، به اندازه ی یک ترمیم مستحکم نیست.
- بیمار باید تا زمانی که درمان ترمیمی نهایی برای دندان مورد نظر انجام نشده است، از فشردن محکم دندان هایش روی هم خودداری کند.
- پس از اتمام درمان و یا بین جلسات درمانی، ممکن است بنا به صلاحدید دندانپزشک برای بیمار دارو (مسکن، آنتی بیوتیک و…) تجویز شود که در این صورت باید در این مورد به بیمار تاکید کرد که داروها را به طور مرتب و سروقت استفاده کند.
سوالات متداول درمورد درمان RCT
یک دستیار دندانپزشک باید بتواند پاسخ سوالات زیر را بعد از درمان ریشه به بیمار بدهد:
- آیا این درمان درد دارد؟ برای بیمار توضیح دهید که بعد از تزریق بی حسی مناسب، در حین درمان، احساس درد نخواهد داشت. در صورت وجود درد علی رغم تزریق بی حسی، ممکن است از تزریق های کمکی در جهت ایجاد بی حسی بیشتر استفاده شود.
- این درمان چه عوارضی می تواند داشته باشد؟ بعد از یک درمان ریشه، به خصوص اگر دندان عفونی بوده باشد، ممکن است تا چندین روز بیمار احساس درد داشته باشد که با تجویز مسکن قابل کنترل می باشد. باید برای بیمار توضیح داده شود که این حالت روند کاهشی داشته و به تدریج رفع می شود. در صورت عدم کاهش درد، یا افزایش آن در طی روزهای پس از اتمام درمان و یا سایر عوارض مانند تب شدید یا تورم و… باید به مطب مراجعه شود.
باید به بیمار آگاهی و اطمینان داد که در صورت بروز هرگونه مشکل می تواند مجددا به مطب مراجعه نماید.
جمع بندی
یک دستیار دندانپزشک باید با روت کانال تراپی و درمان ریشه دندان آشنا باشد. علاوه بر شناخت کلیه مواد و ابزارهای دندانپزشکی مورد نیاز برای درمان ریشه، بتواند ست دندانپزشکی درمان ریشه را نیز قبل از از شروع درمان آماده کند.
تمام موارد گفته شده در بالا بصورت کامل همراه با جزییات در بسته آموزش دستیار دندانپزشکی دنتال مد توضیح داده شده است. کافیست با مراجعه به فروشگاه سایت بسته آموزشی را تهیه نمایید.
