فهرست مطالب
تاثیرات موضعی و سیستمیک دخانیات بر سلامت دهان
در اینجا ، به تاثیرات موضعی و سیستمیک تنباکو به طور کلی دخانیات بر سلامت دهان را بصورت مختصر برصی خواهیم کرد. با ما همراه باشید.
تاثیر موضعی مصرف تنباکو در محیط دهان
بسياری از ناراحتی های داخل دهانی مربوط به مصرف تنباکو است. وجود چنين ضایعاتی به نسبت نوع تنباکوی مصرفی، شکل مصرف، دفعات و مدت مصرف یا در تماس بودن متغير است
این اختلالات توسط علائم بارز و شدت عارضه گروه بندی می شوند. این اختلالات شامل اختلالات بافت نرم دهان و تأثيرات بر بافت سخت دندانی است
1- اختلالات بافت نرم دهانی
سرطان دهان
خطر بروز سرطان دهان از بقيه موارد بيشتراست و در ميان مصرف کنندگان تنباکو بيش از افراد غيرسيگاری است بررسی ها تأیيد کرده است که وقوع سرطان دهان در بين افراد سيگاری نسبت به غيرسيگاری ها حدود 2 تا 18 برابر متغير است و با ميانگين چهار برابرنسبت به بقيه موارد با خطر ابتلا مواجه است.
لکوپلاکیا
لکوپلاکيا می تواند پيش زمينه ای برای ایجاد سرطان باشد. نمی توان ادعا کرد تنباکو موجب عارضه لوکوپلاکيا می شود، ولی در هر حال بيمارانی که تنباکو مصرف می کنند و با عارضه لکوپلاکيا شناسایی شده اند، باید مصرف آن را قطع کنند تا از گسترش احتمالی آن پيشگيری شود. اصولاً این بيماری می تواند بسيار جدی و خطرناک باشد؛ بنابراین توصيه اکيد بر مراقبت مستمر و جلوگيری جدی با پيشروی بيماری است .
اریتروپلاکیا
ضایعات سفيدرنگی است که ممکن است دارای لکه های قرمز و عفونی هم باشد.این ضایعه پيش سرطانی بندرت یافت می شود، اما بالاترین خطر تبدیل به سرطان را دارد.
2- تاثیر بر روی دندان و بافت های مجاور
پوسیدگی دندانی
هنوز شواهد کافی برای اثر قطعی و مستقيم سيگار بر افزایش پوسيدگی دندانی وجود ندارد، اما به طور غير مستقيم، PH محيط دهان در غالب سيگاری ها کاهش یافته و ظرفيت بافری پایين تر دارد. در محيط دهان افرادسيگاری، شيفت فلور نرمال بزاق به سمت افزایش لاکتوباسيل ها و استرپتوکوک های پوسيدگی زا ملاحظه می شود که به صورت غير مستقيم باعث افزایش خطر پوسيدگی در این افراد می شود.
تغییر رنگدانه ها
سایش دندانی
سایش دندان ها در استعمال کنندگان دخانيات شایع بوده، مخصوصاً در افرادی که تنباکوی جویدنی استفاده کرده یا پيپ میکشند، شيوع بيشتری گزارش شده است. اصولاً موادی که از حل شدن تنباکو در بزاق حاصل میشود (به خصوص تنباکوی جویدنی) همگی ساینده و خشن بوده و پروسهای ناسالم مکانيکی و وضعيت اصطکاکی نادرستی را در اکلوژن به وجود می آورند که تمام این عوامل، زمينه را برای ایجاد سایش فراهم میکند.
بوی بد دهان و تغيير حس چشایی و بویایی: تحقيقات نشان می دهد که قدرت درک بو و مزه غذا توسط سيگار کشيدن تحت تأتير قرار می گيرد. همچنين، سيگار کشيدن مهم ترین عامل بوی بد دهان است.
تأثیر سیستمیک مصرف محصولات تنباکو بر سلامت عمومی
نگرانی از شيوع مصرف محصولات تنباکو به واسطه تأثيرات منفی آن بر سلامت عمومی است. بيماری های مرتبط با مصرف محصولات تنباکو، سالانه باعث مرگ بيش از پنج ميليون نفر در جهان می شوند.در ایران، این رقم بيش از 75000نفر در سال است. مرگ ومير سالانه ناشی از مصرف محصولات تنباکو از مجموع قربانيان بيماری های سل، مالاریا و ایدز فراتر می رود .
امروزه شواهدی وجود دارد که نشان می دهد، تقریباً تمام اعضای بدن تحت تأثير مصرف دخانيات قرار می گيرند. اکنون می دانيم که علاوه بر بيماری هایی مثل سرطان ریه و بيماری های مزمن قلبی- عروقی و ریوی، مصرف دخانيات باعث کمک به بروز بيماری هایی مثل کاتاراکت، سرطان معده، سرطان پانکراس، سرطان دهانه رحم و لوکمی نيز می شود.
مصرف محصولات غيرتدخينی تنباکو همچنين با افزایش خطر بروز ضایعات دهانی ، فشار خون بالا و هيپرکلسترولمی در ارتباط است. از آنجا که مصرف محصولات غيرتدخينی تنباکو باعث بالا رفتن غلظت نيکوتين خون در حدی مشابه مصرف دخانيات می شود ، موجب اعتياد به نيکوتين می شود.
شکل 1 تعدادی از عوارض سيستميک مصرف دخانيات و ارگان های درگير را نشان می دهد .
مصرف محصولات تنباکو نه تنها برای مصرف کنندگان، بلکه برای افراد غيرسيگاری که در معرض دود دخانيات قرار ًيرا می گيرند نيز مضر است.
بر اساس مطالعه ای که اخ به بررسی بار جهانی ناشی از قرار گرفتن در معرض دود تنباکوی محيطی ETS پرداخته است، این مسئله هنوز یکی از مهم ترین مشکلاتی است که سلامت عمومی جامعه را تهدید می کند شواهدی قاطع وجود دارد که نشان می دهد قرار گرفتن در معرض دود سيگار ETS با بيماریهای کشنده بسياری از جمله سرطان ریه، بيماری عروق کرونر و سندرم مرگ ناگهانی نوزاد در ارتباط است.
ETS( Environmental tobacco smoke) فقط در کشور آمریکا سالانه باعث مرگ حدود 35000 نفر می شود .سازمان جهانی بهداشت (WHO) نيز حفاظت از افراد در مقابل ETS را به عنوان یکی از شش سياست مؤثر برای کاهش بار جهانی ناشی از بيماری های مرتبط با محصولات تنباکو مطرح کرده است .
همان گونه که ذکر شد، کشيدن سيگار یا استنشاق دود هر نوع دخانيات اعم از سيگار، قليان و غيره هيچ تفاوتی ندارند؛ بنابراین افراد غيرسيگاری که ناخواسته دود سيگار دیگران را استنشاق می کنند، سيگاری محسوب می شوند .
بيش از 7000 سم در دود سيگار وجود دارد که باعث بروز عوارض بسار نامطلوبی در تمام نقاط بدن می شود. این عوارض خطرناک ممکن است از طریق موتاسيون ژن ها در هنگام تقسيمات سلولی در بدن روی دهد.
بسته به اینکه سلول های موتاسيون یافته در کدام قسمت بدن قرار داشته باشند، باعث بروز بيماری های متفاوتی در آن عضو شده و بعضاً در صورت مستعد بودن فرد، باعث مرگ زودهنگام می شود.
در مواردی ممکن است ژن موتاسيون یافته، از طریق افرادی که در سنين توليد مثل هستند به جنين و کودکشان منتقل شده و موجب انواع سندرم ها و بروز بيماری های مادرزادی در نوزاد شود. پس سيگار به عنوان عاملی محيطی از طریق تخریب ژن ها باعث بروز بيماری مادرزادی شده که از آن پس به عنوان بيماری ارثی در آن خانواده باقی و به نسل های دیگر نيز منتقل خواهد شد.
البته این احتمال نيز وجود دارد که ژن های موتاسيون یافته مغلوب در کودک عارضه ایی را نشان نداده، ولی از طریق او به فرزندش یعنی نسل سوم منتقل و عوارض بيماری ها را ظاهر کند. به این ترتيب است که سيگار و انواع دخانيات سلامت نسل های آینده ما را به مخاطره انداخته و اگر فردی به سير زندگی این کودکان بی گناه که با دست والدین خود مصدوم شده اند، لحظه ایی فکر بکند، متوجه این واقعيت می شود که سيگار نه تنها به هيچ وجه یک «تفریح» نيست، بلکه جنایتی است که فرد سيگاری به خود و نزدیکانش که در معرض استنشاق دود سيگار او قرار می گيرند اعمال می کند
هوای پاک حق اجتماعی هر فرد است و کسی که سيگار می کشد، به حقوق دیگران تجاوز می کند. باید همه ما در برابر این فاجعه انسانی بی تفاوت نبوده، در مواجه با هر فرد سيگاری یا کسانی که از قليان استفاده می کنند، تذکرات و توصيه های لازم را برای ترک به صورت کاملا جدی مطرح کرده و تا حد امکان آن ها را در این راه مساعدت و راهنمایی کنيم.
چنانچه فردی مقاومت می کند، خود و دیگران را از اطراف او دور کنيد تا آسيبی به شما نرسد. سيگاری ها و تمام کسانی که از انواع دخانيات استفاده می کنند، باید بدانند که این کار برای فرد، خانواده و جامعه بسيار مضر و اعتياد آور است و باید هر چه سریع تر آن را کنار بگذارند. سایرین نيز باید طوری رفتار کنند که سيگار و قليان در جامعه ناپسند و قبيح تلقی شود.
سيگاری ها یا باید سيگار یا جامعه را ترک کنند، این افراد هم به خود صدمه می زنند، هم به دیگران. در جامعه اگر فردی به علت معلوليت ذهنی کار ناشایستی انجام دهد، او را از جامعه جدا کرده و در محلی دور از دسترس به جامعه نگهداری می کنند. آیا حق سيگاری ها نيست که با صدماتی که به خود و جامعه می زنند به همين نحو برخورد شود؟ نظر شما چيست؟
منبع
کتاب ملی سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی ، انتشارات جهاد دانشگاهی ، 1394 ، فصل 20
