فلوراید تراپی چیست؟
فلوراید تراپی یک روش پیشگیری از پوسیدگی دندان ها است که در آن از فلوراید برای تقویت مینای دندان و جلوگیری از تشکیل حفره های دندانی استفاده می شود. فلوراید ماده ای معدنی است که به تقویت ساختار دندان ها کمک می کند و مقاومت آن ها را در برابر اسیدهای تولید شده توسط باکتری ها افزایش می دهد.
ساختار دندان در مقابل اسید تولید شده توسط باکتری ها، مواد معدنی (کلسیم و فسفر) خود را از دست داده و اصطلاحا دمینرالیزه و ضعیف می شود. این نواحی دمینرالیزه شده در واقع به صورت لکه های سفیدی روی دندان دیده می شوند که ضایعات اولیه یا White Spot نام دارند. این ضایعات در صورت ادامه ی روند دمینرالیزه شدن، تبدیل به پوسیدگی خواهند شد.
فلوراید از دو طریق برای سلامت دندان ها مفید واقع می شود
1- فلوراید ساختار دندان را در مقابل اسید ها مقاوم تر می سازد. (جذب فلوراید باعث افزایش مقاومت بافت دندانی در برابر پوسیدگی خواهد شد.)
2- فلوراید به رمینرالیزه کردن (دوباره معدنی کردن) ضایعات اولیه کمک می کند. یعنی به عنوان یک کاتالیزور، باعث می شود مینای آسیب دیده با کلسیم و فسفر موجود در بزاق ترمیم شود.
برای دست یابی به حداکثر فواید فلوراید، باید آن را به طور سیستمیک و موضعی و در تمام طول عمر استفاده کرد.
معرفی و آموزش ابزارهای پرکاربرد دندانپزشکی
فلوراید در مقادیر بالا می تواند مضر باشد. مثلا تماس طولانی مدت با فلوراید حتی در غلظت های پایین، در کودکان زیر 6 سال که دندان های آن ها در حال تکامل می باشد، باعث ایجاد فلوروزیس دندانی می شود که به صورت لکه های سفید و قهوه ای روی دندان ها تظاهر می یابد. این لکه ها دندان را ضعیف نمی کنند و صرفا از نظر زیبایی مشکل ایجاد می کنند. بنابرین در کودکان، استفاده از خمیر دندان ها یا دهانشویه های فلوراید دار باید با نظارت والدین صورت گرفته و از بلعیدن آن ها ممانعت به عمل آید.
انواع فلوراید تراپی
فلوراید موضعی (Topical Fluoride): که غالبا به صورت سدیم فلوراید(NaF) و یا استانوس فلوراید (SnF) می باشد. در این روش فلوراید مستقیماً بر روی سطح دندانها قرار میگیرد. این روش میتواند به صورت ژل، فوم، یا وارنیش باشد که دندانپزشک بر روی دندانها اعمال میکند. همچنین خمیردندانها و دهانشویههای حاوی فلوراید نیز به عنوان فلوراید موضعی شناخته میشوند.
نکته 1: ژل های فلوراید با نام های تجاری مختلف و در انواع طعم ها، با یا بدون نسخه در دسترس هستند.
نکته 2: مسواک زدن روزانه 3 بار با خمیردندان های فلوریده برای تمام سنین مفید بوده و در مورد کودکان زیر 6-7 سال باید با نظارت والدین صورت گیرد.
فلوراید سیستمیک (Systemic Fluoride): فلوراید از طریق آب آشامیدنی، مکملهای فلوراید، یا غذاها و نوشیدنیهای حاوی فلوراید وارد بدن میشود و از طریق جریان خون به دندانها میرسد.
نکته 1: بهترین میزان فلوراید آب که برای کنترل پوسیدگی کمک کننده است، حدود 0.7 ppm می باشد. غلظت مجاز توصیه شده ی فلوراید آب بین 0.7 تا 2.1 پی پی ام(ppm) بسته به شرایط آب و هوایی می باشد. (در مناطق گرم تر مصرف آب بیشتر است.)
نکته 2: قرص یا مکمل حاوی فلوراید در صورت صلاحدید توسط دندانپزشک برای کودکان 6 ماهه تا 16 ساله تجویز می شوند.
آماده سازی وسایل، مواد و تجهیزات برای فلوراید تراپی
یکی از وظایف دستیار دندانپزشک در مطب ها ، آماده سازی ست دندانپزشکی است. در مورد فلوراید تراپی نیز دستیار دندانپزشک باید قبل از شرع کار دندانپزشک، نسبت به آماده سازی مواد و ابزارها و تجهیزات اقدام نماید.
- بستن آنگل و جایگذاری برس پروفیلاکسی
- آماده سازی ست وسایل لازم در سینی: آینه، سوند، پنس، تعدادی رل پنبه، میکروبراش
- آماده سازی مواد مورد استفاده: خمیر پروفیلاکسی، ژل/ فوم یا وارنیش فلوراید، تری های یک بارمصرف
نکاتی در رابطه با نگه داری وارنیش ها:
پس از استفاده از وارنیش در صورت باقی ماندن، بقیه ی آن باید دور ریخته شود. دمای مناسب نگه داری این مواد را نیز طبق دستورالعمل کارخانه ی سازنده تنظیم کرده و حتما هر چند وقت یک بار تاریخ انقضای آن ها را چک کنید.
سوالاتی که ممکن است بیماران در رابطه با این درمان از شما بپرسند:
- آیا این درمان درد یا سوزش دارد؟ این درمان بسیار راحت و بدون درد می باشد.
- این درمان چه مدت طول می کشد؟ فلوراید تراپی برای کل دندان ها نهایتا 10 دقیقه زمان خواهد برد.
نکاتی در رابطه با قبل و بعد درمان:
- به بیمار بگویید که قبل از مراجعه به مطب، بهتر است که چیزی میل کرده باشد چون تا 30 دقیقه بعد از این درمان نباید چیزی خورده یا نوشیده شود.
- بعد از درمان نیز به بیمار توصیه کنید در آن روز از غذاهای نرم استفاده کند و همچنین در روز درمان مسواک نزند. اما از روز بعد، مسواک زدن باید ادامه پیدا کند.
- بعد از درمان، ممکن است دندان ها دچار مقداری تغییر رنگ شوند که باید به بیمار اطمینان داد این حالت موقتی می باشد و رفع خواهد شد.
احتیاطات لازم حین درمان:
به جز استفاده از دستکش و ماسک که ضروری می باشد، بهتر است از عینک محافظ نیز به دلیل پخش شدن ذرات آب و بزاق در محیط، استفاده شود.